Vẹo Cột Sống và Góc Cobb

Vẹo cột sống (Scoliosis) là tình trạng cột sống bị cong sang một bên (theo hình chữ “S” hoặc “C”) và thường kèm theo sự xoay vặn của các đốt sống.

Góc Cobb (Cobb Angle) là đơn vị đo tiêu chuẩn được sử dụng trong X-quang để xác định và theo dõi mức độ nghiêm trọng của đường cong vẹo cột sống.

• Chẩn đoán: Vẹo cột sống được chẩn đoán khi góc Cobb đo được trên phim X-quang đạt 10 độ trở lên.

• Mục tiêu điều trị: Mục tiêu chính của điều trị vẹo cột sống là điều chỉnh hoặc ổn định góc Cobb, ngăn ngừa đường cong tiến triển nặng hơn.

🔍 Nguyên Nhân Gây Vẹo Cột Sống

Nguyên nhân gây vẹo cột sống rất đa dạng và được phân loại thành các nhóm chính:

1. Vẹo Cột Sống Vô Căn (Idiopathic Scoliosis)

Chiếm phần lớn các trường hợp (khoảng 80%), đặc biệt là ở thanh thiếu niên (Adolescent Idiopathic Scoliosis – AIS).

• Đặc điểm: Không xác định được nguyên nhân rõ ràng.

• Yếu tố nguy cơ: Thường xuất hiện trong giai đoạn tăng trưởng nhanh trước tuổi dậy thì và được cho là liên quan đến yếu tố di truyền (tiền sử gia đình). Thường gặp ở bé gái hơn bé trai.

2. Vẹo Cột Sống Bẩm Sinh (Congenital Scoliosis)

Là loại hiếm gặp, xảy ra do sự bất thường trong quá trình hình thành hoặc phân đoạn của các đốt sống khi thai nhi đang phát triển trong tử cung.

3. Vẹo Cột Sống Thần Kinh Cơ (Neuromuscular Scoliosis)

Xảy ra do các bệnh lý ảnh hưởng đến thần kinh và cơ bắp, khiến cơ thể không kiểm soát được sự cân bằng của cột sống.

• Ví dụ: Bại não, loạn dưỡng cơ (muscular dystrophy), bại liệt, chấn thương tủy sống.

4. Vẹo Cột Sống Thoái Hóa (Degenerative Scoliosis)

Thường gặp ở người trưởng thành và người lớn tuổi.

• Nguyên nhân: Xảy ra do quá trình thoái hóa không đối xứng của các đĩa đệm và khớp cột sống theo thời gian (ví dụ: loãng xương, thoái hóa đĩa đệm).

5. Các Nguyên Nhân Khác

• Hội chứng: Xảy ra trong khuôn khổ các hội chứng di truyền khác (ví dụ: Hội chứng Marfan, U xơ thần kinh – Neurofibromatosis).

• Chênh lệch chiều dài chi dưới: Khi một chân dài hơn chân kia có thể gây nghiêng khung chậu và dẫn đến vẹo cột sống (thường là vẹo cột sống không cấu trúc – nonstructural scoliosis).

• Chấn thương/Khối u ở cột sống.

🎯 Phương Hướng Điều Trị Theo Góc Cobb

Việc điều trị vẹo cột sống phụ thuộc vào nhiều yếu tố như Góc Cobb, tuổi của bệnh nhân (đặc biệt là mức độ trưởng thành của xương), nguy cơ đường cong tiến triển, và vị trí đường cong.

1. Góc Cobb Dưới 20 độ (Vẹo nhẹ)

• Phương hướng: Theo dõi và Quan sát định kỳ.

• Chi tiết:

  • Thường không cần can thiệp y tế đặc biệt, nhưng cần được kiểm tra X-quang mỗi 3-12 tháng (tùy theo độ tuổi và tốc độ phát triển) để theo dõi sự tiến triển.

  • Vật lý trị liệu và Bài tập chuyên biệt: Tập trung vào các bài tập tăng cường sức mạnh cơ lõi (cơ bụng, cơ lưng), kéo giãn cơ và cải thiện tư thế. Các phương pháp như Bài tập chuyên biệt cho Vẹo cột sống (Schroth Method) có thể được khuyến nghị để ngăn ngừa đường cong tiến triển.

2. Góc Cobb Từ 20 đến 40 độ (Vẹo vừa)

• Phương hướng: Đeo đai nẹp (Bracing) kết hợp với Vật lý trị liệu.

• Chi tiết:

  • Đai nẹp được chỉ định cho trẻ em và thanh thiếu niên chưa kết thúc giai đoạn phát triển xương (vì mục đích của đai là ngăn đường cong tiến triển nặng hơn, không phải điều trị dứt điểm).

  • Bệnh nhân cần đeo đai theo lịch trình nghiêm ngặt được bác sĩ chỉnh hình chỉ định (thường là 18-23 giờ/ngày).

  • Tiếp tục tập luyện các bài tập phục hồi chức năng và duy trì tư thế đúng.

3. Góc Cobb Trên 40 – 50 độ (Vẹo nặng)

• Phương hướng: Phẫu thuật chỉnh hình (Spinal Fusion) có thể được khuyến nghị.

• Chi tiết:

  • Phẫu thuật được xem xét khi đường cong nghiêm trọng, có dấu hiệu tiến triển, hoặc bắt đầu ảnh hưởng đến chức năng hô hấp/tim mạch, hoặc gây đau dữ dội.

  • Kỹ thuật phổ biến: Hợp nhất đốt sống (Spinal Fusion), trong đó các đốt sống bị vẹo được hợp nhất với nhau thành một khối xương thẳng, cố định bằng các dụng cụ kim loại (thanh nẹp, vít).

  • Mục tiêu phẫu thuật: Giảm độ cong, ổn định cột sống và ngăn ngừa các biến chứng lâu dài.

Lưu ý quan trọng:

• Tham vấn y tế: Mọi quyết định điều trị vẹo cột sống phải do bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình đưa ra dựa trên kết quả chụp X-quang, đánh giá mức độ trưởng thành của xương và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.

• Vật lý trị liệu: Đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong mọi giai đoạn, giúp tăng cường cơ bắp hỗ trợ cột sống, cải thiện tính linh hoạt và nhận thức về tư thế.