Thoái hóa mỡ thân đốt sống

Thoái hóa mỡ thân đốt sống là triệu chứng hay được diễn tả bằng cụm từ: “các thân đốt sống có tín hiệu không đều do thoái hóa mỡ”.

Khi đọc kết quả chụp MRI với mô tả “các thân đốt sống có tín hiệu không đều do thoái hóa mỡ”, nhiều bệnh nhân thường lo lắng vì nghĩ rằng đây là một bệnh lý nguy hiểm. Thực tế, cụm từ này chủ yếu nói về sự thay đổi bên trong tủy xương của các đốt sống.

Thoái hóa mô mỡ là một loại thay đổi trong danh mục thay đổi Modic ở thân đốt sống.

Modic changes (Thay đổi Modic ở thân đốt sống)

• Là các biến đổi tín hiệu trong xương dưới sụn, phản ánh thoái hóa đĩa đệm:
  • Modic type 1: phù nề, viêm.
  • Modic type 2: thoái hóa mỡ.
  • Modic type 3: xơ cứng xương.
• Đây là thuật ngữ rất hay gặp trong báo cáo MRI

Diễn giải cơ chế thoái hóa mỡ thân đốt sống

Bình thường, trong xương có tủy đỏ – nơi sản xuất máu – và theo thời gian, đặc biệt khi tuổi cao, tủy đỏ dần được thay thế bằng tủy mỡ. Quá trình này gọi là thoái hóa mỡ và có thể xuất hiện trên phim MRI dưới dạng tín hiệu không đều. Như vậy, ở nhiều người, đây chỉ là biến đổi sinh lý bình thường theo tuổi tác.

Thoái hóa mỡ thân đốt sống xảy ra ở phần xương ngay dưới sụn khớp và đĩa đệm (xương dưới sụn) của thân đốt sống. Đây là dấu hiệu có thể đi kèm với các dấu hiệu thoái hóa khác như: thoái hóa đĩa đệm (đĩa đệm mất nước, giảm chiều cao), gai xương (osteophytes), hoặc hẹp ống sống.

Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể liên quan đến một số bệnh lý. Ở người loãng xương, xương yếu và mật độ xương giảm, quá trình thay thế mỡ diễn ra nhanh hơn, khiến hình ảnh trên MRI trở nên không đồng nhất. Trong thoái hóa cột sống, sự biến đổi của đĩa đệm và khớp cũng đi kèm với thay đổi tủy xương, làm xuất hiện tín hiệu bất thường. Hiếm hơn, nhưng cần lưu ý, tín hiệu không đều trong thân đốt sống đôi khi là dấu hiệu của bệnh lý huyết học hoặc ung thư xương như đa u tủy, lymphoma hay di căn.

🩺 Ý nghĩa của tín hiệu không đều do thoái hóa mỡ

• Thay đổi sinh lý theo tuổi: Ở người trưởng thành, tủy xương đỏ dần được thay thế bằng tủy mỡ. MRI sẽ cho tín hiệu không đồng nhất (heterogeneous signal). Đây có thể là biến đổi bình thường.
• Loãng xương: Khi mật độ xương giảm, quá trình thay thế mỡ trong tủy diễn ra nhanh hơn, gây tín hiệu không đều trên MRI.
• Thoái hóa cột sống: Các thay đổi mỡ trong thân đốt sống thường đi kèm thoái hóa đĩa đệm và khớp, là một phần của bệnh lý thoái hóa cột sống.
• Bệnh lý huyết học hoặc ung thư: Trong một số trường hợp, tín hiệu không đều có thể gợi ý bệnh lý ác tính (đa u tủy, lymphoma, di căn xương). Theo Radiology Key, khoảng 25% bệnh nhân có tín hiệu tủy bất thường được chẩn đoán ung thư.

Điều quan trọng là bệnh nhân không nên quá hoang mang khi thấy mô tả này. Một mình kết quả MRI không đủ để kết luận bệnh. Bác sĩ sẽ kết hợp hình ảnh với triệu chứng lâm sàng, xét nghiệm máu, đo mật độ xương hoặc các kiểm tra khác để xác định nguyên nhân. Nếu chỉ là thoái hóa mỡ do tuổi hoặc loãng xương, thường không nguy hiểm nhưng vẫn cần theo dõi và phòng ngừa gãy xương. Nếu có nghi ngờ bệnh lý ác tính, bác sĩ sẽ chỉ định thêm xét nghiệm chuyên sâu.

⚠️ Lưu ý quan trọng

• Không thể kết luận chỉ dựa vào MRI: Cần kết hợp với lâm sàng (triệu chứng đau, gãy xương, thiếu máu…) và xét nghiệm (máu, sinh thiết nếu cần).
• Nếu chỉ là thoái hóa mỡ do tuổi hoặc loãng xương, thường không nguy hiểm, nhưng cần theo dõi mật độ xương và phòng ngừa gãy xương.
• Nếu nghi ngờ bệnh lý ác tính, bác sĩ sẽ chỉ định thêm xét nghiệm chuyên sâu.

Tóm lại, “tín hiệu không đều do thoái hóa mỡ ở thân đốt sống” có thể là biến đổi bình thường theo tuổi, cũng có thể liên quan đến loãng xương hoặc thoái hóa cột sống, và trong một số ít trường hợp là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nặng. Vì vậy, bệnh nhân nên trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa để được giải thích rõ ràng và có kế hoạch theo dõi phù hợp.

📚 Nguồn tham khảo: Radiopaedia – Bone marrow signal changes; Radiology Key – Abnormal vertebral marrow signal; Healthline – Osteoporosis complications.