Các bệnh đau lưng lâu năm nhưng không do bệnh cột sống

Hỏi: tôi bị đau lưng đã vài năm nay nhưng đi khám thì không phải do thoát vị đĩa đệm hay các chứng bệnh có liên quan cột sống. Xin bác sĩ cho hỏi chứng đau lưng của tôi có thể là do các nguyên nhân nào khác?

Trả lời:

Chào bạn, đây là một câu hỏi rất hay và quan trọng. Mặc dù phần lớn các trường hợp đau lưng mãn tính có liên quan đến cột sống (như thoái hóa đĩa đệm, thoát vị đĩa đệm), các nguồn y khoa chính thống như MSD Manual và thông tin từ các cơ sở nghiên cứu như Harvard cũng chỉ ra rằng có nhiều bệnh lý ngoài cột sống gây đau lưng kéo dài, thậm chí vài năm không hết.

Dưới đây là một số nhóm bệnh lý và tình trạng phổ biến gây đau lưng mãn tính mà không xuất phát từ bản thân cột sống:

🛡️ Các Bệnh Lý Ngoài Cột Sống Gây Đau Lưng Mãn Tính

1. Rối loạn cơ và mô mềm (Musculoskeletal Disorders)

Đây là nhóm nguyên nhân phổ biến, mặc dù đôi khi bị nhầm lẫn với các vấn đề cột sống:

• Hội chứng cơ hình lê (Piriformis Syndrome): Đây là một rối loạn đau liên quan đến cơ hình lê (piriformis muscle) nằm sâu trong mông. Cơ này có thể co thắt và chèn ép dây thần kinh tọa (sciatic nerve) đi qua nó, gây ra cơn đau lan xuống mông và chân (đau thần kinh tọa) mà không phải do thoát vị đĩa đệm.

• Đau cơ xơ hóa (Fibromyalgia): Đây là một rối loạn phức tạp gây đau mạn tính, lan tỏa ở nhiều vùng cơ thể, bao gồm cả lưng dưới, kèm theo mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ và các điểm đau nhạy cảm khi chạm vào.

2. Các Bệnh Lý Nội Khoa và Nội Tạng

Đau từ các cơ quan nội tạng có thể lan truyền (referred pain) đến vùng lưng, gây ra cảm giác đau mãn tính:

• Bệnh lý Tiết niệu:

  • Sỏi thận (Kidney Stones): Gây đau dữ dội, đôi khi là đau quặn, nhưng nếu sỏi chưa di chuyển có thể gây đau âm ỉ kéo dài.

  • Nhiễm trùng thận (Kidney Infection) / Viêm thận-bể thận: Thường kèm theo sốt và tiểu buốt, nhưng đôi khi chỉ biểu hiện bằng đau lưng bên sườn kéo dài.

• Bệnh lý Tiêu hóa:

  • Phình động mạch chủ bụng (Abdominal Aortic Aneurysm – AAA): Đây là tình trạng nguy hiểm, khi động mạch chủ phình ra ở vùng bụng có thể gây đau lưng sâu, khó chịu. Cần loại trừ ngay lập tức.

  • Viêm túi thừa (Diverticulitis): Đặc biệt khi viêm ở ruột già, có thể gây đau lan ra lưng.

• Bệnh lý Phụ khoa (ở phụ nữ):

  • Lạc nội mạc tử cung (Endometriosis): Các mô tương tự niêm mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung, có thể gây đau vùng chậu và đau lưng mãn tính, đặc biệt trong chu kỳ kinh nguyệt.

  • Viêm vùng chậu (Pelvic Inflammatory Disease – PID).

  • U nang buồng trứng hoặc ung thư buồng trứng (ít gặp hơn).

• Các bệnh lý khác:

  • Bệnh Paget xương (Paget’s Disease of Bone): Rối loạn quá trình tái tạo xương, có thể ảnh hưởng đến đốt sống và xương chậu, gây đau.

  • Bệnh Zona (Shingles): Gây đau dây thần kinh, có thể xuất hiện trước khi phát ban và kéo dài thành đau sau zona (Postherpetic Neuralgia) ở vùng lưng.

3. Nguyên nhân Viêm và Tự miễn (Inflammatory and Autoimmune)

Các bệnh lý viêm hệ thống có thể ảnh hưởng đến khớp và mô mềm vùng lưng:

• Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid Arthritis – RA): Gây viêm ở nhiều khớp, đôi khi bao gồm cả khớp nối ở vùng lưng.

• Các bệnh lý viêm khớp cột sống (Spondyloarthropathies): Mặc dù liên quan đến cột sống, nhưng là bệnh lý viêm hệ thống chứ không phải thoái hóa cơ học thông thường (ví dụ: Viêm cột sống dính khớp – Ankylosing Spondylitis). Bệnh này gây cứng và đau, thường tệ hơn vào buổi sáng và cải thiện khi vận động.

💡 Lưu Ý Quan Trọng

Theo MSD Manual và các nghiên cứu, trong nhiều trường hợp đau lưng, không thể xác định được một nguyên nhân cụ thể (non-specific low back pain), và yếu tố tâm lý (stress, trầm cảm, lo âu) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm cơn đau kéo dài và trở nên mãn tính.

Nếu cơn đau lưng của bạn kéo dài nhiều năm mà không tìm ra nguyên nhân cột sống rõ ràng, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa (như Bác sĩ Phục hồi chức năng, Cơ xương khớp, hoặc Nội khoa) để được khám kỹ lưỡng và làm các xét nghiệm sàng lọc các nguyên nhân ngoài cột sống, bao gồm cả các vấn đề về nội tạng và các bệnh lý hệ thống như đã nêu trên.